Stockbreuken, het beleg op de boterham van elke apotheker

De laatste maanden hoor je het wel vaker op het nieuws, dreigend geneesmiddelentekort. Dit tekort beperkt zich niet enkel tot geneesmiddelen maar spreidt zich verder uit over de medische hulpmiddelen en materialen. Deze stockbreuken hebben verschillende oorzaken, gaande van het niet-beschikbaar zijn van de werkzame stof tot een toegenomen vraag. Dit kan weken, maar ook maanden aanhouden, tot sommige geneesmiddelen zelfs niet meer geproduceerd worden. Denk maar aan Motilium® siroop. Geen paniek, in geval van misselijkheid beschikken wij over een alternatief, ingevoerd vanuit het buitenland weliswaar. In deze blog lees je hoe de UZ Brussel ziekenhuisapotheek omgaat met stockbreuken, of apothekers letterlijk met de handen in het haar zitten en welke oplossingen wij kunnen bieden voor zorgverleners en patiënten.

Hoezo, de firma levert niet uit?

Begin 2022 en de jaren daarvoor werd de ziekenhuisapotheek al geconfronteerd met talloze stockbreuken, maar sinds eind 2022 en de eerste 3 weken van 2023 swingt het de pan uit! Men zegt al eens: de tijd gaat snel, maar het aantal stockbreuken loopt nog sneller op dan je maar kan bedenken. Sinds enkele weken is er 1 apotheker die zich dagelijks ontfermt over de opvolging van medicatie stockbreuken en die anticipeert waar nodig. Dit gebeurt steeds in samenspraak met iemand van het secretariaat waar ook dagelijks 1 persoon zich buigt over de ellenlange lijst van medicatie stockbreuken. Er zijn 2 sites die we dagelijks raadplegen om een overzicht te krijgen over de huidige stockbreuken en wanneer de geneesmiddelen terug worden verwacht: Farmastatus en het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI). Geloof me, deze staan tegen wil en dank in mijn favorietenlijstje. In deze blog spreek ik enkel over de stockbreuken voor medicatie. Wij hebben daarnaast een 5-koppig team van apothekers en 1 secretariaatsmedewerker die zich afwisselend ontfermen over de tekorten van materiaal en medische hulpmiddelen.

“Beste, wij kunnen deze producten niet uitleveren omwille van een stockbreuk." 

Het secretariaat houdt dagelijks bij welke bestellingen langer dan 3-4 dagen op zich laten wachten. In eerste instantie contacteren we de firma voor een stand van zaken. In het slechtste geval is het antwoord: "Beste, wij kunnen deze producten niet uitleveren omwille van een stockbreuk". Dan is het aan apotheek om een alternatief te zoeken. Als eerste optie bekijkt de apotheek of er een andere specialiteit met dezelfde werkzame stof beschikbaar is op de Belgische markt. Als tweede optie gaan we over tot de aankoop van een generiek, ook wel ‘wit product’ in de volksmond. Een voorbeeld hiervan is Xanax®. Momenteel in stockbreuk, als apotheek voorzien we een Alprazolam generiek (de werkzame stof van Xanax®). Wanneer de vorige opties niet mogelijk zijn, bevraagt het secretariaat of de apotheker zich over mogelijke buitenlandse alternatieven.

Een mooi voorbeeld dat vele van jullie in het ziekenhuis bekend zal voorkomen is het Litican® verhaal. Eind 2021 kreeg apotheek de melding dat Litican® in stockbreuk was. In februari 2022 kwam het bericht dat de commercialisatie werd stopgezet. Vergentan® werd ingevoerd vanuit het buitenland. We hadden geluk want de werkzame stof is identiek aan deze van Litican®. Onlangs kregen we te horen dat nu ook Vergentan® in stockbreuk is. We hadden een tweede keer geluk en zagen de mogelijkheid om Limican® in te voeren, ook identiek qua werkzame stof aan Litican®. Nu ja, geluk... Geluk en geluk is 2. Dit is een mooi, maar triest voorbeeld van hoe we kunnen schakelen tussen verschillende specialiteiten met allen hetzelfde werkzame bestanddeel. Deze situaties zorgen niet alleen voor een hoge werkdruk bij het secretariaat, maar ook bij de apothekers en apotheekassistenten die instaan voor een continuïteit van de behandelingen, alsook voor de omschakelingen in de nood- en voorraadkasten.

Actilyse®, elke milliliter telt.

Actilyse® is een geneesmiddel dat bloedklonters oplost en gebruikt wordt voor de behandeling van beroertes, longembolieën en myocardinfarcten. Sinds de zomer van 2022 is er, door een toegenomen vraag wereldwijd, een dreigend tekort aan dit geneesmiddel. Het wordt door de overheid in beperkte mate geleverd, en aan apotheken en artsen wordt gevraagd om elke milliliter bij te houden. De switch van Actilyse® naar een alternatief geneesmiddel is niet van zelfsprekend en soms ook helemaal niet mogelijk. Indien een wijziging van behandeling genoodzaakt is omwille van een stockbreuk, wordt steeds overleg gepleegd met experten in het vakgebied over hoe we de therapieën kunnen bijstellen. Het aanpakken van dergelijke problemen is van cruciaal belang om patiënten zo goed mogelijk te kunnen behandelen. Wat als dit probleem zich in de toekomst nogmaals stelt? Een prangende vraag die niemand zich wil stellen en een zeer belangrijke ethische kwestie.

“Wat als dit probleem zich in de toekomst nogmaals stelt? Een prangende vraag die niemand zich wil stellen en een zeer belangrijke ethische kwestie.”

Meneer, mevrouw, vandaag zal uw pilletje een andere kleur hebben.

Wanneer het niet mogelijk is om een geneesmiddel met dezelfde werkzame stof aan te bieden of om het geneesmiddel in te voeren, is het noodzakelijk om op individueel patiëntenniveau en in samenspraak met de behandelde arts te kijken hoe we de behandeling kunnen aanpassen. Het is niet vanzelfsprekend om een therapie zomaar om te gooien, kijk maar naar Parkinsonpatiënten die jarenlang met een bepaald geneesmiddel worden behandeld en die zeer goede resultaten boeken. Het is dan ook met een klein hartje dat ik bel naar de arts om weeral eens te melden dat een bepaald geneesmiddel niet leverbaar is. Het is al een hele opgave voor apotheek om alle geneesmiddelentekorten bij te houden, laat staan hoe het is voor artsen om continue therapieën bij te stellen en patiënten in te lichten. Ik moet toegeven dat de artsen in het UZ Brussel hier zeer goed mee omgaan en zeer begripvol zijn. Het is geen leuke boodschap om te brengen maar, het maakt het des te dragelijker.

 “Ik doe mijn job zeer graag en ben gedreven maar ik had het graag anders gezien”

Ik vind dit een zeer frustrerende en tijdrovende situatie. Begrijp me niet verkeerd, ik doe mijn job zeer graag en ben gedreven, maar ik had het graag anders gezien. Er dringen zich veel projecten op ter optimalisatie van de werking van apotheek, maar in sommige gevallen kunnen deze niet doorgaan of met vertraging door de hoge werkdruk en doordat de focus noodgedwongen verlegd moet worden. Ik ben blij dat ik deel uitmaak van een team met 5 andere apothekers die zich buigen over de kwestie, die er mee voor zorgen dat de communicatie naar zorgverleners en patiënten zo vlot mogelijk verloopt. Ondanks de hoge werkdruk, de vele frustraties en de zoektocht naar alternatieven, ben ik van mening: ‘een dag niet gelachen, is een dag niet geleefd’ ook in tijden van stockbreuken.

Elk blogbericht op ‘UZ Brussel blogt’ weerspiegelt enkel de mening van de respectievelijke auteur.