514.600 euro voor onderzoek naar het veilig weglaten van chemotherapie bij agressieve vorm van borstkanker

Kom op tegen Kanker kent een toelage van 514.600 euro toe aan dr. Gil Awada, medisch oncoloog in het Universitair Ziekenhuis Brussel, voor een studie die onderzoekt of chemotherapie veilig kan worden weggelaten bij patiënten met vroeg stadium (stadium I) triple negatief borstcarcinoom (TNBC) met een hoog aantal immuuncellen in de tumor (ook wel tumorinfiltrerende lymfocyten of TILs genoemd). In België wordt jaarlijks bij ongeveer 300 patiënten stadium I TNBC vastgesteld, van wie 20% een hoog aantal TILs in de tumor vertoont. Dit onderzoek maakt deel uit van een internationale studie en richt zich op het verbeteren van de levenskwaliteit zonder de kans op herval van of overlijden door borstkanker te verhogen.

Het onderzoek, opgezet en internationaal gecoördineerd door het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis in Amsterdam, focust op patiënten met stadium I triple negatief borstcarcinoom (TNBC), een agressief subtype van borstkanker. 

Analyses hebben aangetoond dat de aanwezigheid van een hoog aantal specifieke immuuncellen in de tumor (ook wel tumorinfiltrerende lymfocyten of TILs genoemd) verbonden is met een betere overleving, zelfs bij patiënten die na de operatie geen nabehandeling met chemotherapie ondergaan. Deze immuuncellen of TILs geven aan dat het eigen immuunsysteem de tumor herkent en mee kan bestrijden.  

Identificatie van biomerkers voor meest aangewezen behandeling 

Chemotherapie wordt nu conform de internationale richtlijnen vaak aanbevolen voor patiënten met een stadium I TNBC, maar de exacte meerwaarde ervan blijft onduidelijk. Sommige patiënten worden dus waarschijnlijk overbehandeld en krijgen chemotherapie zonder enige meerwaarde. Chemotherapie kan de kans op herval verkleinen, maar veroorzaakt vaak ernstige bijwerkingen zoals vermoeidheid, misselijkheid en zenuwschade. Ook op lange termijn kan het leiden tot blijvende klachten zoals chronische vermoeidheid en verhoogd risico op hartfalen of leukemie. 

Momenteel zijn er geen betrouwbare indicatoren beschikbaar om vooraf te bepalen welke patiënten een goede overleving hebben zonder chemotherapie. Deze indicatoren (zogenaamde biomerkers) kunnen artsen helpen om patiënten te identificeren bij wie enkel chirurgie en bestraling voldoende zijn en bij wie een behandeling met chemotherapie dus geen meerwaarde biedt.  

Onderzoek naar en bevestigen van TILs als een biomerker opent de deur naar een meer gepersonaliseerde aanpak in de behandeling van TNBC.  

Dr. Gil Awada, medisch oncoloog in het UZ Brussel en hoofdonderzoeker van het Belgische luik van de studie: “Als deze studie positieve resultaten oplevert en de klinische bruikbaarheid van TILs aantoont, betekent dit dat bij patiënten met een stadium I TNBC met een hoog aantal TILs chemotherapie veilig kan worden weggelaten zonder de kans op herval van of overlijden door borstkanker te verhogen. Dit voorkomt overbehandeling en onnodige bijwerkingen van de chemotherapie, en zorgt voor een verbetering van de levenskwaliteit. Deze studie kan dus de internationale richtlijnen voor de behandeling van vroeg stadium TNBC beïnvloeden. Daarnaast kan het een grote kostenbesparing opleveren voor de overheid.” 

Opstart voorzien in de loop van 2025 

Kom op tegen Kanker kent de toelage toe aan dr. Awada als hoofdaanvrager, die werd ondersteund door collega-borstkankerexperten uit andere Belgische ziekenhuizen (dr. Roberto Salgado en dr. Kevin Punie uit Ziekenhuis aan de Stroom Antwerpen, prof. dr. Hans Wildiers uit Universitair Ziekenhuis Leuven, prof. dr. Hannelore Denys en prof. dr. Koen Van de Vijver uit Universitair Ziekenhuis Gent en dr. Michail Ignatiadis uit het Jules Bordet Instituut). Deze samenwerking is primordiaal om dit onderzoek succesvol uit te voeren.  

De studie richt zich op volwassen vrouwen en mannen met stadium I TNBC (dit is een borsttumor van maximaal 20 mm zonder uitzaaiingen naar lymfeklieren of organen), en een hoog aantal TILs in de tumor. De bepaling van de TILs kan door elk laboratorium Pathologische Anatomie worden uitgevoerd, zonder kosten voor het laboratorium, de overheid of de patiënt. Daarnaast moeten patiënten voldoende fit zijn voor een borst- en okseloperatie en radiotherapie.  

Het UZ Brussel coördineert de studie voor België. De studie zal ook lopen in 10 andere Belgische ziekenhuizen, waaronder Ziekenhuis aan de Stroom Antwerpen, UZ Leuven en UZ Gent. Ook centra in Nederland, Duitsland, Italië, Ierland en Zweden nemen deel. 

In Nederland is de studie al opgestart. In België zal de studie van start gaan in de loop van 2025. De eerste resultaten worden verwacht vanaf 2032.