Behandeling spijsvertering
De nutritionele ondersteuning heeft als doel het bereiken en behouden van een goede voedingstoestand en het bekomen van een optimale groeicurve en/of BMI (>P25). Een optimale voedingstoestand zorgt voor een betere algemene conditie, waardoor infecties makkelijker worden bestreden. Regelmatige follow-up, met onder andere het nauwkeurig bijhouden van gewicht- en lengtecurves, is noodzakelijk om tijdig in te kunnen spelen op het ontstaan van een suboptimale voedingstoestand.
Het is de diëtist(e) gespecialiseerd in CF, die in samenspraak met de gastro-enteroloog, zoekt naar de meest ideale voedingssupplementen, aangepast aan de persoonlijke behoeften en verlangens van de patiënt.
Kunstmatige pancreasenzymen
De pancreas maakt stoffen aan die de spijsvertering bevorderen: pancreasenzymen. Bij CF raken de kanaaltjes in de pancreas verstopt, waardoor er onvoldoende enzymen tot bij de voeding in de dunne darm kunnen komen. Het eten wordt onvoldoende verteerd en de voedingsstoffen worden niet goed opgenomen door het lichaam. Vooral vetten, eiwitten en de vetoplosbare vitamines A, D, E en K gaan zo via de stoelgang verloren.
Capsules met kunstmatige pancreasenzymen
Capsules met kunstmatige pancreasenzymen worden bij het eten ingenomen en gaan ervoor zorgen dat het eten beter wordt verteerd en opgenomen kan worden. Momenteel zijn de verschillende soorten Creon® de enige pancreasenzymen die in België verkrijgbaar zijn. Op enkele uitzonderingen na moeten deze capsules bij elke maaltijd, elk tussendoortje en elk drankje dat melk of vetten bevat, worden ingenomen.
De noodzakelijke hoeveelheid verteringsenzymen per maaltijd is persoonsgebonden en afhankelijk van het vetgehalte van de maaltijd. Dit wordt uitvoerig besproken met de CF-diëtiste.
Vitamines
Door de pancreasinsufficiëntie worden de vetoplosbare vitamines A, D, E en K onvoldoende opgenomen uit de voeding waardoor er extra supplementen worden toegediend zodat deze tekorten worden aangevuld. De individuele dosis wordt bepaald via een jaarlijkse bloedafname.
Zoutsupplementen
Wanneer personen met CF zweten, verliezen ze meer zout dan andere personen. Op deze manier kan er een zouttekort optreden. Soms kan het nodig zijn om zoutsupplementen in te nemen (b.v. bij koorts, sporten, warme temperaturen).
Zuigelingen moeten extra zoutsupplementen innemen omdat er te weinig zout aanwezig is in melkvoeding of borstvoeding. Oudere kinderen en volwassenen compenseren hun zouttekort door extra zout op het eten te doen of zoutrijke snacks te eten.
Energie- en vetrijke voeding
Zelfs als kunstmatige pancreasenzymen bij elke maaltijd ingenomen worden, is de vertering nog niet optimaal. Het blijft belangrijk calorierijke voeding in te nemen die meer energie bevat, zodat de verliezen via de stoelgang en de verhoogde energiebehoeften (tegen infecties vechten en ademen) gecompenseerd worden.
Indien dit calorierijk dieet onvoldoende verbetering van de voedingstoestand geeft, wordt er gestart met bijvoeding. Dit zijn speciale drankjes met een hoog caloriegehalte (1.5 - 2 kcal/ml).
Gastrostomiesonde
Wanneer, ondanks alle inspanningen, een gezond gewicht niet behaald wordt, kan er worden nagedacht over bijkomende voeding via een gastrostomiesonde. Sondevoeding is een vloeibare voeding die alle noodzakelijke voedingsstoffen bevat zoals:
- Eiwitten
- Koolhydraten
- Vetten
- Vitamines
- Mineralen.
Met behulp van een sonde kan deze voeding via een klein buisje doorheen de buikwand direct in de maag worden toegediend. Dit gebeurt meestal ‘s avonds of ‘s nachts. Het plaatsen van een ‘permanente’ gastrostomiesonde wordt uitgevoerd door de behandelende gastro-enteroloog.
CF-gerelateerde Diabetes (CFRD)
Na het vaststellen van de diagnose van CFRD op basis van het afnemen van een orale glucose tolerantietest (OGTT) wordt een nauwe opvolging vereist door de endocrinoloog. De behandeling is voornamelijk gebaseerd op het onderhuids inspuiten van insuline, via een pen of een pomp. Er wordt een insulineschema opgemaakt op maat van de patiënt. In samenwerking met de diëtist(e) worden er aanpassingen gedaan aan het voedingsschema zonder dat de energie- en vetrijke voeding in gedrang komt.