Sneller herstel van long covid na gepersonaliseerde behandeling

Patiënten met long covid die een gepersonaliseerde behandeling krijgen op vlak van voeding en beweging herstellen niet alleen sneller, hun levenskwaliteit verbetert er ook door. Dat blijkt uit de eerste resultaten van een pilootstudie. Na een SARS-CoV-2-infectie ervaart een toenemend aantal patiënten blijvende symptomen zoals problemen bij inspanning, blijvende vermoeidheid en een verminderde kwaliteit van leven. Als deze symptomen langer dan 3 maanden aanhouden en niet veroorzaakt worden door een andere aandoening, wordt gesproken van long covid (of langdurige covid). Er is internationaal nog geen duidelijkheid over hoe dit herstel versneld kan worden, maar gezonde voeding en kinesitherapie spelen zeker een rol. Deze resultaten zijn alvast hoopgevend in de zoektocht naar een mogelijke behandeling van long covid.

De diensten Klinische Nutritie & Diëtetiek en Fysische Geneeskunde & Revalidatie van het UZ Brussel en de VUB-onderzoekgroep Rehabilitation Research group onderzochten in het kader van een KCE-Trial na in welke mate een gepersonaliseerde aanpak op vlak van voeding en beweging haalbaar is voor deze mensen en in welke mate deze aanpak de fysieke prestaties, dagelijks functioneren en levenskwaliteit van deze patiënten kan verbeteren. 

Het hoofddoel van dit onderzoek was het beoordelen van de haalbaarheid van een gepersonaliseerde behandeling en het voorbereiden van een grootschalig onderzoek om de effectiviteit van deze behandeling te testen.

Om te weten of de behandeling heeft gewerkt, wordt gekeken naar de mogelijkheid om een krachtinspanning uit te voeren binnen een bepaalde tijdspanne, en meer specifiek de (1-minuut zit-tot-staan-test. Deze test meet hoe vaak de deelnemers kunnen opstaan vanuit een zittende positie in 1 minuut, na 12 weken interventie. 

Perspectief voor een mogelijke behandeling voor long covid

Prof. David Beckwée, hoofd van de VUB-Rehabilitation Research group: “Na 12 weken interventie voerden de deelnemers in de interventiegroep vier extra herhalingen uit, vergeleken met drie in de controlegroep. Een verandering van drie extra herhalingen wordt als klinisch belangrijk beschouwd. Dit geeft aan dat de functionele prestaties in beide groepen verbeterden en hun fysieke conditie erop vooruitging, maar enkel de interventiegroep voelde een effectieve verbetering. De deelnemers in de interventiegroep konden ook gemiddeld 35 meter langer stappen binnen de 6 minuten.” 

Prof. dr. Elisabeth De Waele, diensthoofd Klinische Nutritie en Diëtetiek: “Het gepersonaliseerde behandelingsprogramma was haalbaar in de long covid-populatie. Als pilootstudie is de UNLOCK-studie niet geschikt om aan te tonen of patiënten echt genezen, maar de resultaten zijn veelbelovend en versterken de behoefte aan onderzoek naar een multidisciplinaire aanpak van long covid. Sommige zaken zijn duidelijke ‘quick wins’: een medicijn om long covid te genezen bestaat nog niet. Maar ervoor zorgen dat mensen voldoende eten om hun basisbehoefte te dekken, is iets waar wij ervaring mee hebben en snel opgenomen kan worden door de getroffen mensen. En die vreselijke vermoeidheid, waardoor mensen bijvoorbeeld in de douche moeten rusten tussen het wassen van hun lichaam en hun haar, kunnen we er al direct mee verminderen. We zijn er nog niet, maar deze nieuwe inzichten zijn van cruciaal belang!”

Dr. Stijn Roggeman, fysisch geneesheer: “Patiënten met long covid hebben vooral te kampen met vermoeidheid en hebben moeite met inspanningsactiviteiten, maar blijken toch een hele heterogene groep mensen te zijn waardoor een individuele aanpak aangewezen is. Uit de metingen aan de start van het onderzoek bleek dat de algemene fysieke conditie slecht was. Dankzij deze pilotstudie zien we de positieve effecten van een multidisciplinair programma op het vergroten van de weerbaarheid. Hoewel de effecten helaas niet zodanig zijn dat de klachten volledig verdwijnen, zorgt de dankbaarheid die de patiënten na de studie uiten ervoor dat de motivatie hoog blijft om deze aanpak verder te verkennen.”

UNLOCK: Nutrition and Locomotoric Rehabilitation in Long Covid

Deelnemers werden willekeurig toegewezen aan een interventiegroep met gepersonaliseerde behandeling of aan een controlegroep die standaard kinesitherapie kreeg zonder voedingsbegeleiding. De individuele aanpak in de interventiegroep bestond uit wekelijks, geïndividualiseerd voedingsadvies van een diëtist en een oefenprogramma met een getrainde kinesitherapeut gedurende 12 weken. 

Voor deze studie rekruteerden de onderzoekers 65 deelnemers met long covid die in België woonden. De gemiddelde leeftijd was 43 jaar, 65% was vrouw en hun gemiddelde BMI was 26 kg/m². De meeste deelnemers hadden een milde COVID-19-infectie en een gemiddelde duur van long covid-symptomen, zoals bijvoorbeeld vermoeidheid, van 78 weken. Heel wat deelnemers vertoonden een verstoord eetpatroon, 40% van de vrouwen en 60% van de mannen konden hun basisenergiebehoefte niet dekken met wat ze aten (te lage koolhydratenconsumptie, te veel of te weinig eiwitten, ...). De mensen met long covid die hun basisenergiebehoefte niet dekten, bleken nog vermoeider te zijn dan de andere deelnemers.

De deelnemers volgden over een periode van 12 weken gemiddeld 10 consultaties bij de diëtisten en 15 kinesitherapiesessies. De consultaties bij diëtisten bestonden uit een eerste contactmoment waar de lichaamssamenstelling (hoeveelheid vet en spiermassa) en het rustmetabolisme werd gemeten. Op de manier beschikten de onderzoekers voor elke deelnemer over het exact aantal calorieën dat het lichaam verbrandt in rust. Daarnaast analyseerden ze de voedingsgewoonten, zoals bijvoorbeeld het aantal calorieën en de hoeveelheid eiwitten, en de kwaliteit van hun voeding. Er wordt dan gekeken naar de verhouding tussen koolhydraten, vetten en eiwitten en de voedingswaarde. Op deze ‘QuaQua’ (Quality and Quantity of nutrition) basis werd dan gepersonaliseerd advies gegeven en er werd samen met de deelnemer wekelijks overlegd om zo meer naar het persoonlijke ideale voedingspatroon te evolueren.

Tijdens de kinesitherapie lag de focus vooral op energiebehoud.  Fysieke activiteit bij mensen met long covid kan leiden tot een verergering van de symptomen, die soms dagen of weken kan duren. Het doel was om rekening houdend met de symptomen de intensiteit van de oefeningen op te bouwen, om zo de deelnemers opnieuw naar een actievere levensstijl te begeleiden.

Aan het begin van het onderzoek bleek dan ook dat de deelnemers een slechte fysieke conditie hadden. Op alle fysieke proeven scoorden ze beduidend lager dan de gemiddelde, gezonde bevolking. Zo konden vrouwelijke en mannelijke deelnemers respectievelijk 23 en 25 zit-tot-stand herhalingen uitvoeren.