Opiniestuk Vrije Universiteit Brussel en UZ Brussel - gepubliceerd in De Standaard (2/10/2024)

Voor paus Franciscus zijn artsen die abortus uitvoeren, niet meer of niet minder dan regelrechte huurmoordenaars. Nu is de vrijheid van meningsuiting voor ons heilig, en ook de Heilige Stoel mag daar gebruik van maken. Maar wie lasterlijke beschuldigingen uit, doet niet langer aan vrije meningsuiting, maar bezondigt zich aan het verspreiden van haat. Zeker als de beschuldiging luidt dat je een moordenaar bent. Dat die duizenden artsen die hun job in eer en geweten uitvoeren – ten dienste van de mens en de patiënt – moordenaars zouden zijn. 
 
Als universitaire VUB-gemeenschap die zich al sinds de jaren 70 actief inzet, samen met zusteruniversiteit ULB, voor het recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking, vinden we dan ook dat de uitspraken van de paus niet zonder gevolg kunnen blijven. De VUB en het UZ Brussel vragen aan de Belgische regering om de pauselijke nuntius in Brussel om verantwoording te roepen. De scherpe boodschap die premier De Croo voor de paus en zijn kerk in petto had – en die internationaal weerklank kreeg – heeft de paus er niet van weerhouden om op terugreis naar Rome er nog een schep bovenop te doen. 
 
Met zijn uitspraak schoffeert paus Franciscus niet alleen de artsen die abortus uitvoeren, maar ook België en zijn bevolking. De artsen handelen immers binnen een wettelijk kader dat het recht op abortus garandeert en de voorwaarden waarbinnen zwangerschapsonderbreking mogelijk is, bepaalt. Dankzij dat wettelijke kader kunnen artsen abortussen uitvoeren in optimale omstandigheden. We wijzen hier overigens nog eens op de wetenschappelijke consensus in ons land over de termijn waarbinnen abortus mogelijk moet zijn. Die termijn moet langer worden. Wetsvoorstellen om de abortuswet te versoepelen, zijn vorige maand nog - hopelijk tijdelijk - gestrand in de Kamer.  
 
De eerste wet die abortus mogelijk maakte, strandde in 1990 bijna in Laken. Alleen door de diep katholieke koning Boudewijn een paar dagen in de onmogelijkheid te laten verkeren om te regeren – een grondwettelijke kunstgreep - kon de wet er komen. Zonder die wet zou het leven van duizenden vrouwen (en allicht ook hun kinderen) in ons land er uitermate somber en zelfs onleefbaar hebben uitgezien.  Even belangrijk als het recht op vrije meningsuiting is het recht op zelfbeschikking. En abortus gaat over zelfbeschikking.  
 
Iedere vrouw moet immers het recht hebben om zelf over haar eigen lichaam en haar eigen toekomst te beschikken en te beslissen. En jazeker, zwangerschapsafbreking kan gepaard gaan met ethische dilemma’s. Het evenwicht tussen het recht van de vrouw om over het eigen lichaam te beschikken en de bescherming van de foetus, hoort in balans te zijn. Meer dan 30 jaar na de wet-Lallemand-Michielsen is het daarom tijd om de abortuswetgeving te versoepelen. Experten van zeven universiteiten zijn tot deze consensus gekomen. Na rijp beraad. Maar voor paus Franciscus zal zo’n versoepeling alleen maar ‘meer moord’ betekenen. Hij noemde de abortuswet uit 1990 letterlijk ‘een moorddadige wet’. Omdat hij geprobeerd heeft het onheil tegen te houden, verdient volgens hem wijlen koning Boudewijn het om zalig verklaard te worden. 
 
Het is eigenlijk ongehoord dat een buitenlands staatshoofd – want dat is paus Franciscus - zich het recht toe-eigent om een wet van een ander en bovendien democratisch land aan te vallen. En om de artsen die deze wet in de praktijk toepassen, van moord te beschuldigen. 
 
Een staatshoofd dat met dergelijke perfide uitspraken tegen democratische wetten ingaat, is beslist een diplomatiek incident waard.
 
Het is duidelijk dat de vrouw in de ogen van de Kerk en haar leiders nog altijd een onderschikte rol heeft. Het recht op abortus draait immers om niets anders dan het recht van de vrouw om autonoom te beslissen over haar eigen lichaam.  
 
Door abortus te verbieden zijn er wereldwijd duizenden vrouwen die sterven, elk jaar. 
 
Wie draagt de verantwoordelijkheid voor al deze verloren levens? Waren er maar meer ‘huurmoordenaars’, overal waar ze nodig zijn. 
 
Zou Jorge Mario Bergoglio niet weten hoe het er in Latijns-Amerika aan toegaat? Daar is de moedersterfte enorm gedaald sinds vrouwen de abortuspil kunnen verkrijgen via het internet. Ook katholieke vrouwen beëindigen, net als vrouwen met andere levensbeschouwingen, zwangerschappen omdat zij op dat moment in hun leven geen goede moeder kunnen zijn. Abortus gaat over verantwoord ouderschap. 
 
Wij zijn er trots op dat onze universiteit daadwerkelijk vrouwen en artsen onvoorwaardelijk heeft gesteund toen abortus illegaal was, maar we zijn vooral blij en dankbaar – en hebben daar mee voor gestreden - dat het vandaag volstrekt legaal kan. 

Ondertekend door: 

• Jan Danckaert, rector VUB
• Jean-Jacques Amy, emeritus hoogleraar VUB
• Anne Verougstraete, gynaecologe, VUB Dilemma
• Prof. dr. Marc Noppen, CEO UZ Brussel
• Koen Putman, decaan Faculteit Geneeskunde & Farmacie VUB
• Nausikäa Martens – coördinator VUB Dilemma